Soorten angststoornissen

Angsten, fobieën en stoornissen

Veelvoorkomende stoornissen zijn paniekstoornis, sociale fobie, dwangstoornis, piekerstoornis, posttraumatische stress-stoornis (PTSS), hypochondrie en enkelvoudige fobieën zoals hoogtevrees en vliegangst.

Paniekstoornis

Mensen met een paniekstoornis zijn bang om de controle over zichzelf te verliezen.
De idee flauw te vallen, dood te gaan of gek te worden kan hen overvallen en tot paniek leiden. Die plotselinge paniek gaat gepaard met lichamelijke verschijnselen zoals hartkloppingen, zweten, rillen, misselijkheid en ademhalingsproblemen. Zodra de angst voor een paniekaanval het leven gaat beheersen en situaties waarin de angstige gevoelens optreden worden ontvlucht, spreken we van een paniekstoornis.
Vaak mijden mensen angstige situaties, omdat dit rust geeft. De gevolgen van dit gedrag zijn op lange termijn extra heftig.

Sociale Fobie

Iemand met een sociale fobie ervaart angst in een sociale situatie. Dergelijke situaties roepen angstige gedachten op. Denk aan de angst voor een kritische of negatieve beoordeling, de angst om raar gedrag te vertonen (blozen, stotteren), om te blunderen of om niet aardig gevonden te worden. Hierdoor kunnen deze situaties ontvlucht of vermeden worden. Faalangst of vergaande verlegenheid zijn vaak te herleiden tot sociale fobie. Mensen met faalangst richten de aandacht doorgaans liever niet op zichzelf, vanwege een gebrek aan zelfvertrouwen.
Soms proberen mensen met een sociale fobie de aandacht juist wel op zichzelf te vestigen. Daardoor hebben ze minder aandacht voor de omgeving. Dit kan resulteren in onaardig en onvaardig gedrag, ofwel een negatieve zelfevaluatie. Ze zien zich bevestigd in hun veronderstelling dat ze iets niet kunnen, doordat ze geen oog meer hebben voor de omgeving. Zo is de negatieve cirkel rond. Dit kan resulteren in onaardig gedrag ofwel een negatieve zelfevaluatie.

Dwangstoornis

Een obsessieve compulsieve stoornis is de drang om steeds bepaalde handelingen en gedachten te herhalen. Bij obsessies (dwanggedachten) dringen vaak negatieve gedachten op. Inhoudelijk hebben de dwanggedachten vaak betrekking op besmetting met ziekte of vuil, fouten maken met rampzalige gevolgen, eigen agressief gedrag, ongewenste seksuele gedachten, enzovoort. Deze gedachten, impulsen of voorstellingen worden genegeerd, onderdrukt of geneutraliseerd met andere gedachten of handelingen (compulsies). Bekende voorbeelden van compulsies zijn controledwang, schoonmaken (smetvrees) en ordenen of symmetrie handhaven.

Piekerstoornis

Een piekerstoornis (gegeneraliseerde angststoornis) gaat gepaard met lichamelijke spanningsverschijnselen zoals rusteloosheid en een opgejaagd, nerveus gevoel. De oorzaak daarvoor is de voortdurende zorg over allerlei dagelijkse zaken. Iemand met een piekerstoornis maakt zich bijvoorbeeld druk over de financiën terwijl er geen geldproblemen zijn. Eigenlijk kan alles aanleiding zijn voor zorgen: ziekte, ongeval, overlijden, enzovoort. Voor deze zorgen is vaak geen enkele aanleiding.

Hypochondrie

Een hypochonder heeft een zeer sterke en grote angst om een ziekte te krijgen of te hebben. Die angst is niet reëel, maar de ziektevrees is moeilijk weg te nemen.
Ondanks geruststelling door een arts en uitvoerig medisch onderzoek blijft de patiënt ongerust en angstig. Het is mogelijk dat de arts op basis van de klachten geen ziektebeeld kan vaststellen. Wanneer dat wel gebeurt, denkt een hypochonder vaak dat de ziekte erger is dan het in werkelijkheid is.

Enkelvoudige fobiëen

Een enkelvoudige fobie is een gerichte angst voor bepaalde dingen, dieren of situaties. De angst kan gepaard gaan met heftige lichamelijke verschijnselen en paniekgevoelens. De persoon in kwestie weet meestal goed dat zijn angst niet reëel is, maar de angst wint het van het gezonde verstand. Veel voorkomende fobieën zijn hoogtevrees, vliegangst, claustrofobie, angst voor de tandarts, spinnen en muizen.
Een enkelvoudige fobie gaat vrijwel altijd gepaard met vermijdingsdrang of de situatie wordt met grote angst doorstaan.

Posttraumatische Stress-stoornis

Een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) treedt op naar aanleiding van een zeer ingrijpende gebeurtenis (een overval, misbruik, overlijden, enzovoort). PTSS manifesteert zich vaak in gedachten en dromen. Hoewel de gebeurtenis zich jaren geleden kan hebben afgespeeld, is die herbeleving erg indringend en lijkt het alsof het zich op dat moment opnieuw afspeelt. De heftige gevoelens en slaapgebrek kunnen mensen erg prikkelbaar maken. Ze schrikken snel of krijgen ineens een woedeuitbarsting. Om die gevoelens te onderdrukken, gebruiken veel mensen met PTSS bepaalde drugs om de angst of pijn te verdoven.